Photos from AgroInvest - Rahovec's post

Dëmtuesit e lakrës Tenja e lakrës (Plutella xylostella) Tenja e lakrës dëmton jo vetëm lakrën por edhe bimët e tjera të kryqoreve dhe është e përhapur pothuajse në të gjitha pjesët e vendit ku kultivohet lakra. Insekti i rritur në krahët e përparmë ka një brez valorë me ngjyrë të verdhë e cila vërehet sidomos kur insekti është në qetësi. Femra vezët i vendos në anën e poshtme të gjetheve në grupe 2-4 copë. Vemjet e dala dëmtojnë gjethin duke u ushqyer me indet e saja ku formojnë galeri. Kështu vazhdon për dy deri tre ditë, pastaj dalin jashtë galerisë dhe brejnë pjesën e poshtme të gjethes duke lënë të pa prekur shtresën e sipërme kutikulare. Vemjet janë shumë të lëvizshme, në qoftë se i prek ato marrin menjëherë formën e patkoit ose bien poshtë duke qëndruar lirisht gjithmonë me një fije të hollë. Zhvillimin e plotë vemjet e arrijnë brenda dy javëve. Dëmet i shkaktojnë vemjet të cilat ushqehen me gjethe e poashtu duke i ndotur me jashtëqitjet e tyre. Vemjet në fillim i minojnë gjethet e më vonë i gëlltisin të tërat. Koha e thatë dhe me temperatura të larta favorizon paraqitjen masovike të këtij dëmtuesi. Në kohën e formimit të kokës futen në brendi dhe ulin vlerën tregtare. demtuesit-e-lakres-2 Dimëron në fazën e nimfës në vende të ndryshme e në disa raste dimëron edhe insekti i rritur. Brenda vitit formon tri deri katër gjenerata. Masat e luftimit Nga masat agroteknike në luftimin e dëmtuesit rekomandohet, lëvrimi i thellë, grumbullimi i mbeturinave bimore dhe asgjësimi i tyre si dhe krijimi i kushteve të volitshme për rritjen dhe zhvillimin e bimëve. demtuesit-e-lakres-3 Masat kimike rekomandohen atëherë kur gjatë kontrollit të fushave me lakra gjinden mesatarisht 0.5 vemje/ bimë. Para depërtimit të vemjeve në kokë rekomandohet aplikimi i preparateve kimike sikurse janë: Basudin 40, Reldane super, Fastac 2,5 EC, Sumialfa etj. Pleshtat e lakrës (Phyllotreta spp.) Pleshti i lakrës është dëmtuesi më i rrezikshëm i kësaj kulture si në fazën e rritur ashtu edhe në fazën larvare. Dëmtuesi dimëron në fazën e rritur nën mbeturinat e ndryshme bimore, në të çarat e mureve të shtretërve tënxehtë dhe në vende të tjera. Herët në pranverë, fillon të ushqehet, migron nga një ngastër në tjetrën dhe më vonë vendos vezët në sipërfaqen e gjetheve. Pas 6-12 ditëve prej tyre dalin larvat, të cilat depërtojnë në brendi të gjetheve ku ushqehen dhe shkaktojnë dëmtime karakteristike në formë të vrimave në gjethe të cilat përfshijnë pothuajse tërë sipërfaqen e gjethit. Dëmet janë të larta sidomos derisa bima të formoj 6-8 gjethe e sidomos në fazën e fidanit. Kur është intensiteti i sulmit i madh brenda dy ditëve mundë të shkatërrohen një numër i madh i bimëve të reja. Janë aktiv sidomos gjatë kohës së nxehtë dhe kërcejnë mirë. Formon një gjeneratë brenda vitit dhe më së shumti prek lakrat e vonshme. Masat e luftimit Rëndësi të madhe në luftën kundër pleshtave të lakrës në kuadër tëmasave agroteknike kanë: punimi i thellë i tokës, prashitja, zhdukja e barërave të këqija, etj. Me preparate kimike, luftimi i këtij dëmtuesi bëhet atëherë kur 10% e sipërfaqes së gjethit të jetë e përfshirë nga vrimat. Preparatet që mundë të përdoren janë: Basudin 40, Radotion E-50, Actellic 50, Fastac 10 SC, Sherpa 20 EC, Decis EC-2,5, Karate 2,5 EC etj. Krimbi i Lakrës (Mamestra brassicae) Dëmtuesi është prezent në të gjitha vendet ku kultivohen lakrat. Flutura ka ngjyrë të përhimët në kafeje dhe në krahët e parë ka disa njolla karakteristike me breza tërthorë. Vemjet e reja kanë ngjyrë të gjelbër kurse ato të moshuarat ngjyrë gështenje. Dimëron në fazën e nimfës në tokë. Brenda vitit zhvillon dy gjenerata ku ajo e para paraqitet në maj kurse e dyta në muajin gusht. Femrat vendosin vezët në grumbuj prej 30-80 copë në kundërfaqe të gjethit. demtuesit-e-lakres-5-krimbi-i-lakres Vemjet e reja futen në kokë dhe kërcell ku ushqehen rreth 2 muaj dhe më pas lëshojnë bimën dhe futen në tokë në thellësi prej 10 cm ku shëndrrohen në nimfë. Masat e luftimit Masat e luftimit janë të njëjta si te Tenja e lakrës ndërkaq mund të përdoret edhe paraziti i vezëve Trichogramma evanescens, për luftimin biologjik të këtij dëmtuesi. Flutura e lakrës (Pieris brassicae) Insektet e rritura kanë krahë të bardhë dhe tek femrat me dy njolla të zeza në krahët e përparmë dhe janë të përhapur kudo ku kultivohet lakra. Insektet e rritura paraqiten në fund të prillit dhe janë aktiv gjatë ditës duke u ushqyer me nektarin e bimëve të ndryshme. Femrat i depozitojnë vezët në grumbuj në kundërfaqe të gjethit. Dëmtuesi duke u ushqyer shkakton dëme mjaft të mëdha dhe pas 2-4 javëve shëndrrohen në nimfë. Brenda vitit zhvillojnë 2-3 gjenerata nga ku gjenerata e parë ushqehet me bimët e vetëmbira të familjes së lakrave. Dëmtuesi shkakton vrima nëpër gjethe duke u ushqyer kurse me kalimin e kohës shkatërrojnë tërë gjethin. demtuesit-e-lakres-6-flutra-e-lakres Masat kimike Në sipërfaqe të vogla mundë të bëhet mbledhja dhe shkatërrimi mekanik i tyre. Qarkullimi bimorë me kultura të familjes tjetër, mbjellja e varieteteve imune, etj. poashtu luajnë rol të rëndësishëm në luftimin e këtij dëmtuesi. Në vendet e zhvilluar përdoren bioinsekticidet sikurse janë Bactospein, Biobit, Baturat dhe Thuricide etj. Preparatet kimike rekomandohen atëherë kur me rastin e monitorimit konstatohen përafërsisht 1 larvë / bimë. Nga insekticidet mund të përdoret Triklorfoni (Dipterex 50) , Diazinoni (Basudin 40) , Cipermetrini (Sherpa 20 EC), etj. Dëmtuesit e tjerë të cilët prekin lakrën por me intensitet më të vogël janë: Miza e lakrës (Chortophilla brassicae) Morri i lakrës (Brevicoryne brassicae) Krimbat tokësorë (krimbat tel, krimbat e murrmë dhe krimbat e bardhë). Sëmundjet e lakrës Vrugu i lakrës (Peronospora parasitica) Patogjeni sulmon bimët e fam. Brassicaceae duke ju shkaktuar dëme të mëdha. Paraqet rrezik sidomos për fidanët dhe bimët e reja. Në gjethet e sëmura paraqiten simptomat në formë të njollave klorotike të cilat më vonë marrin ngjyrë të mbylltë. demtuesit-e-lakres-8 Në kundërfaqe të gjethit vërehet një shtresë miceliare me ngjyrë hiri që në të vërtetë paraqet organet e riprodhimit të patogjenit- konidit me konidiofore. Gjethet e prekura deformohen thahen dhe bien nga bima kurse bimët e reja mundë të vdesin të tërat. Masat e luftimit Masat agroteknike- Mbjellja jo e dendur e fidanëve në lehë të ngrohta, rregullimi i lagështisë relative të ajrit dhe tokës, ajrimi etj. Masat kimike- Spërkatja e fidanëve çdo javë me preparatet në bazë të bakrit, cinebit, duke ju shtuar materie ngjitëse kurse më vonë përdorimi i preparateve sistemike si metalaksil (Ridomil ), oksadiksil (Sandofan), Al-fosetil (Ridomil ), etj. Hiri i lakrës (Erysiphe crucifearum) Hiri paraqitet në disa lokalitete të vendit tonë edhe atë vetëm në kultivarët e ndjeshëm. Simptomat e sëmundjes paraqiten së pari në gjethe në formë të një shtrese me ngjyrë të bardhë hiri e cila zakonisht përfshin kundërfaqen e gjethit por më vonë përfshin edhe sipërfaqen e gjethit. Nga veprimi i patogjenit gjethet zverdhohen, sipërfaqja asimiluese zvogëlohet, shkaktohen çrregullime në proceset fiziologjike të cilat reflektohen edhe në cilësinë dhe sasinë e rendimentit. demtuesit-e-lakres-9 Kërpudha dimëron në mbeturinat bimore në formë kleistoteceve ose në vendet me klimë të butë me konide. Gjatë vegjetacionit patogjeni përhapet me anë të konideve kurse sëmundja është mjaftë intensive gjatë motit të nxehtë dhe të thatë. Masat e luftimit Masat agroteknike- qarkullimi bimor, zhdukja e bimëve të infektuara, kultivimi kultivarëve rezistent, lëvrimi i thellë i tokës, plehërimi i balancuar me N, P dhe K etj. Masat kimike- preparatet e sulfurit, dinokap, triadimefon, bitertanol, fenarimol, bupirimat, tridemorf etj. Njollosja e zezë e lakrës (Alternaria brassicae) Kërpudha është e përhapur në të gjitha vendet ku kultivohet lakra. Dëmet janë të larta sidomos në prodhimtarin e farës. Në gjethet e lakrës paraqiten njolla koncentrike me ngjyrë të mbylltë kafeje me diametër 5-12 mm. Patogjeni dimëron në formë të micelit në mbeturinat bimore në fushë. demtuesit-e-lakres-7-njolla-e-zeze Infeksioni mundë të bëhet edhe përmes farës apa micelit i cili ndodhet në farë. Në këtë rast dëmtohet hipokotili dhe bimët shtrihen kurse sporet e formuara në këto bimë përhapin sëmundjen. Masat e luftimit Masat agroteknike – zhdukja e mbeturinave bimore, qarkullimi bimorë, mbjellja e farës së shëndoshë dhe rregullimi i regjimit të lagështisë. Për luftimin e micelit dhe të konideve që gjenden në brendi të farës ose në mbështjellës bëhet dezinfektimi termik i farës me ujë të nxehtë në kohëzgjatje 30 minuta në temperaturë 50 0C ose dezinfektimi kimik me fungicidet në bazë të tiramit apo kaptanit. Gjatë vegjetacionit rekomandohen preparatet në bazë të bakrit dhe të propinebit. Hernia e krucifereve (Plasmodiophora brassicae) Sëmundja paraqitet si në fidanë poashtu edhe në bimët e vjetra. Simptomat paraqiten në rrënjë në formë fryrjesh apo gungash me madhësi të ndryshme si rezultat i infektimit nga sëmundja. Bimët e sëmura në fillim kanë rritje normale mirëpo më vonë me përparimin e sëmundjes ngadalësohet rritja e tyre. Gjatë ditës duken si të vyshkura mirëpo gjatë natës pakëz përmirësohen. Fidanët shumë shpejt vdesin por edhe nëse fillojnë të jetojnë nuk formojnë kokë. Infeksionin e bimëve e shkaktojnë zoosporet përmes rrënjëzave ose lëndimeve të cilat futen brenda bimës dhe nxisim qelizat e amvisit të ndahen dhe të rriten shumë shpejtë duke u formuar fryrjet. demtuesit-e-lakres-10 Patogjeni dimëron në tokë i cili mund të qëndroj në tokë 5-6 vite dhe në kushte të volitshme ka aftësi të mbinë dhe të shkaktojnë infeksionin. Patogjeni mbin në tokë me lagështi mbi 50% dhe temperaturë optimale 27-30 0C. Në mungesë të lagështisë nuk ka infeksion sepse zoosporet lëvizin vetëm në ambient të lagësht. Masat e luftimit Masat agroteknike- qarkullimi bimorë dhe zhdukja e mbeturinave bimore, kultivimi i lakrës në tokat me reaksion të dobët alkalik etj. Masat kimike- Fumigimi i tokës dy javë para mbjelljes si dhe trajtimi i bimëve me benomil. Sëmundje tjera të lakrës por me intensitet më të vogël janë: Kalbëzimi i hirtë (Botritis cinerea), Ndryshku i lakrës (Albugo candida), Kalbëzimi i thatë i lakrës (Phoma lingam) Ramja e fidanit (Pythium spp., Rhizoctonia solani, Olpidium brasicae etj).

Timeline Photos

Mandarina, fruti që duhet ta konsumoni çdo ditë Mandarinat janë agjentë të pastrimit të gjakut dhe përdoren gjerësisht si pastrues, pasi ato janë të njohura se ndihmojnë në nxjerrjen e substancave toksike dhe të padëshirueshme nga trupi, të tilla si acidi i urinës, kripërat shtesë, ndotësit dhe ujë. Po kështu prania e kalciumit, kaliumit dhe hekurit në mandarinë, e bëjnë këtë frutë aleat për mbrojtjen e kockave. Mandarinat favorizojnë funksionimin e duhur të trupit, metabolizmin dhe ndihmojnë në dekompozimin dhe thithjen e ushqyesve duke tonifikuar mëlçinë, stomakun dhe zorrët Mandarina është fruit i sezonit në të cilën ndodhemi dhe si pjesë e familjes së agrumeve përmban vlera të larta ushqyese. Me konsumimin e këtij fruti trupi ynë merr vitaminën A, B1- B2-B3, vitaminën C dhe po kështu kalcium, hekur, proteina, sheqer dhe ujë. Përveç këtyre vitaminave dhe minerale, mandarina është burim i pasur me folate dhe beta-karroten, çka i shton përfitimet shëndetësore të saj. Falë përbërësve të saj, mandarina është aleate e kockave dhe mirëfunksionimin e zemrës dhe zorrëve, ndërsa ndihmon në luftën kundër shumë sëmundjeve. Mandarinat stimulojnë ndarjen e qelizave dhe gjenerojnë qeliza të reja. Kjo mund të tingëllojë e habitshme, por ky fryt në fakt ndihmon për të riparuar të gjitha veshjet e jashtme ose ndonjë dëmtim të madh që i bëhet trupit. Mandarinat janë agjentë të pastrimit të gjakut dhe përdoren gjerësisht si pastrues. Ato janë të njohura se ndihmojnë në nxjerrjen e substancave toksike dhe të padëshirueshme nga trupi, të tilla si acidi i urinës, kripërat shtesë, ndotësit dhe ujë. Është e njohur gjithashtu për rritjen e kapacitetit të trupit për mbajtjen e oksigjenit në qelizat e kuqe të gjakut, duke ndihmuar në pastrimin e tij. Mandarina është e njohur të ketë një efekt zbutës në nerva dhe është përdorur për të zbutur ethet. Kjo lehtëson të gjitha llojet e inflamacionit. Përdoret si një mjet qetësues kundër etheve, helmeve, reaksioneve të stresit, alergjik dhe më shumë. Mandarina është e njohur edhe për tonifikimin e sistemit nervor dhe ndihmon për një qëndrim më aktiv gjatë ditës. Mandarina është e njohur edhe për qetësimin e personave me depresion duke qetësuar zemërimin. Ato janë të njohura për qetësimin e stomakut, si dhe ndihmojnë për ta mbajtur atë në gjendje të mirë. Mandarinat ndihmojnë në rrjedhën e duhur të lëngjeve duke ndihmuar tretjen e ushqimit, mban ekuilibrin e drejtë midis acidit dhe bile shëron të gjitha infeksionet e stomakut dhe inflamacionet. Mandarinat është favorizuar gjerësisht si tonik që ndihmon në funksionimin e duhur të trupit, metabolizmin dhe ndihmon në dekompozimin dhe në thithjen e ushqyesve duke tonifikuar mëlçinë, stomakun dhe zorrët. Ajo ndihmon në rritje dhe zhvillim, derdhja e duhur promovon sekrecionet endoktrinale të hormoneve dhe enzimave. Ajo gjithashtu nxit sistemin imunitar dhe mban të gjitha infeksionet nën fre. Mandarina aromatike ka cilësitë natyrore antiseptike që bën të mundur mbrojtjen e trupit ndaj stafilokokut, baktereve përgjegjëse për përhapjen septike në trupin e njeriut. Vaji esencial i mandarinës përmban elemente të veçanta që veprojnë kundër këtyre baktereve dhe ndihmon në shërimet septike. Vaji i mandarinës mund të përdoret nga jashtë në plagë të hapura ose konsumohet shumë gojarisht. Mandarina në fakt lehtëson trupin nga spazmat e dhimbshme. Spazmat shpesh ndikojnë më shumë se muskujt e trupit dhe janë të njohura në ndikimin e sistemit të frymëmarrjes, në sistemin e tretjes dhe në sistemin nervor. Mandarina ka efekt qetësues në nerva dhe besohet se çlodh sistemin organik. Mandarina është përdorur së fundmi në trajtimet mjekësore kundër sëmundjeve të lëkurës dhe artritit. Gjithashtu me konsumimin e mandarinës bëhet më e mirë përthithja e hekurit nga ushqime të ndryshme. Mandarina është një burim i mirë i vitaminës A, ndaj dhe nëse vuani nga ndonjë problem i lëkurës, të tilla si puçrra fytyre, rekomandohet konsumimi i këtij fruti dhe aplikimi i produkteve që janë derivate të kësaj vitamine. Prandaj mandarina mund të jetë një alternativë e mirë për trajtimin e këtyre problemeve të lëkurës. Kur është fjala për shërimin e plagëve dhe dëmeve të tjera të lëkurës, vitamina A është e domosdoshme për këto, pasi ndihmon lëkurën të rindërtojë indet. Nëse ju dëshironi të kontrolloni apo të hiqni çdo shenjë plakjes, sikundër janë rrudhat apo probleme të tjera, vitamina A e pranishme në mandarinë ka dhënë provat e saj në luftën kundër plakjes.

Photos from AgroInvest - Rahovec's post

Kultivimi i Spinaqit Në teknologjinë e kultivimit të spinaqit, rëndësi e veçantë i kushtohet mbirjes së shpejtë e të njëkohshme të farave , e më pas sigurimit të njëtrajtshmërisë në ritmet e zhvillimit të bimëve. Për këtë, vëmendja përqendrohet në përgatitjen e mirë të shtratit rrënjor, nëpërmjet kryerjes në kohë e me cilësi të punimeve. Punimi i parë i tokës bëhet në thellësi 25-30 cm, i mekanizuar ose me bel, në kushtet e serrave pa mundësi mekanizimi. Me këtë punim përmbyset edhe plehu organik, e nëse është e nevojshme, punimet e dyta bëhen në thellësi 15-20 cm. Pak kohë përpara mbjelljes, në varësi nga koha e punimit, gjendja e tokës, relievi, lagështia në tokë, etj., kryhen punimet tjera përgatitore, e bashkë me to përmbyset edhe një sasi plehrash kimike, kryesisht fosforike, por në toka shumë të varfra edhe një sasi e vogël plehrash azotike. Mbjellja e spinaqit bëhet me farë, në rreshta 25-30 cm larg njëri tjetrit, në thellësi 1-1.5 cm. Për mbjellje përdoren 20-25 kg/ha farë. Për të siguruar vazhdimësi në treg, këshillohet që spinaqi të mbillet në disa duar, 10-15 ditë njëra pas tjetrës. Spinaqi, ashtu si perimet tjera gjethore, falë vegjetacionit të shkurtër, krijon mundësinë shfrytëzimit të serrave në periudha të lira nga kulturat intensive. Mbjelljet e spinaqit në serra më të zakonshme janë në vjeshtë, në periudhën shtator-nëntor dhe shfrytëzimi i tyre me spinaq deri në prag të mbjelljes së kulturave intensive pranverore. Megjithatë, në tunele të vegjël apo në mjedise tjera të ngjashme, mbjellja e spinaqit mund të bëhet edhe në pranverë, në janar-shkurt dhe vjelja e tij në prill-maj. Ndonëse këto mbjellje korrespondojnë me ato pranverore të spinaqit në fushë të hapur, rendimenti e në mënyrë të veçantë cilësia e prodhimit, janë shumë më të mira. Mbjelljet e vonuara në pranverë, megjithatë, nuk janë të këshillueshme, sepse bimët rrezikohen nga lulëzimi i parakohshëm, si pasojë e zgjatjes së ditës. Për të minimizuar humbjet e prodhimit, për shkak të lulëzimit të parakohshëm, është e rëndësishme përzgjedhja e kultivarëve të përshtatshëm, të cilët ndahen në kultivar vjeshtorë-dimërorë (karakterizohen nga rritja e shpejtë dhe formimi i vrullshëm i kërcellit lulor në kushtet e ditës së gjatë dhe temperaturave të larta) dhe kultivar pranverorë (karakterizohen nga rritja më e ngadaltë dhe zhvillim i vonuar i kërcellit lulor). Megjithëse lulëzimi i parakohshëm shfaqet në temperatura të larta dhe ditë të gjata, intensiteti i tij është më i lartë kur bimët u janë nënshtruar më përpara temperaturave të ulëta të mjedisit. Në mbirje, spinaqi është shumë i ndjeshëm ndaj mungesës së ujit në tokë. Për këtë arsye, pas mbjelljes së tij, janë të domosdoshme disa ujitje të lehta, për të realizuar mbirje të shpejta e të njëkohshme. Ujitjet e para preferohet të bëhen me impiante shihedhëse, ndërsa më vonë ato mund të kryhen edhe nëpërmjet sistemit të ujitjes me pika, apo mënyra tjera të ujitjes. Po ashtu gjatë mbirjes, spinaqi është shumë i ndjeshëm ndaj formimit të korës së tokës pas ujitjeve apo shirave të rrëmbyera. Për të parandaluar këtë, në shumë raste këshillohet të kryhet para ujitja e tokës në vend të ujitjeve për mbirje pas mbjelljes. Në çdo rast ujitjet duhet të bëhen me norma të vogla uji, por të shpeshta, në mënyrë që përmbajtja e ujit në tokë të jetë sa 60-70 % e aftësisë së saj ujëmbajtëse. Pas mbirjes së plotë dhe daljes së gjetheve të vërteta, spinaqit i bëhet një mihje e lehtë, e shoqëruar me rreth 100 kg/ha plehra azotike, për të favorizuar rritjen e shpejtë të bimëve. Njëkohësisht me to, bëhet zëvendësimi i boshllëqeve, si dhe rrallimi i bimëve të dendura, duke i lënë ato 5-7 cm larg njëra tjetrës. Pas plehërimit të parë, në varësi nga pjelloria e tokës dhe gjendja e bimëve, bëhen edhe 1-2 plehërime të tjera plotësuese me plehra azotike, por gjithmonë jo më vonë se 3-4 javë përpara vjeljes së bimëve. Vjelja bëhet në fazën e vjeljes teknike, kur bimët kanë formuar plotësisht rozetën, duke e prerë njëherësh të gjithë rozetën. Bimët e vjela, pasi pastrohen, lidhen në tufa dhe vendosen në arka pranë njëra-tjetrës të gatshme për treg. Spinaqi mund te mbillet edhe në muajt vjeshtor e dimëror, por duhet ta zgjedhim farën e duhur qe i pershtat kohes dhe temperaturave te caktuara. Spinaqi ne nentor mund te mbillet vetem ne siperfaqje te mbylluara (sera) te cilat mundesojne rritjen e tij ne kete kohe me temperatura te uleta.Duhet patur kujdes ne perzgjedhjen e kultivareve vjeshtorë-dimërorë (karakterizohen nga rritja e shpejtë dhe formimi i vrullshëm i kërcellit lulor në kushtet e ditës së gjatë dhe temperaturave të larta).

Photos from AgroInvest - Rahovec's post

Njihuni me varietetin e arrës Franquette Kërkesat për kultivimin e arrës po shtohen dita ditës, të shumtë janë ata fermerë që kanë zgjuar interesim për ta mbjellë këtë kulturë pemëtare e cila është shumë profitabile. Vlen të theksohet se arra i përshtatet mirë klimës mesdhetare. Ajo mund të kultivohet deri në lartësinë 1200 m. Kultivimi i saj shtrihet në hapësirën fitogjeografike veriore deri në 35°C . Arra kultivohet në klimë të ngrohtë dhe të mesme por, ka disa kultivarë që mund të kultivohen dhe në klimë të ftohtë. Shirat e pranverës ndihmojnë përhapjen e bakteriozës (Xanthomonas), të verës, vonojnë pjekjen e frutit dhe dëmtojnë cilësinë e tij. Ngricat e pranverës dëmtojnë lastarët, lulet dhe frutat e porsaformuar. Bima fillon të prodhojë në vitin e 4-6, por në prodhim të plotë hyn në vitin e 8-10. Ajo jeton 200 vjet, madje mosha e saj arrin edhe në 300 vjet dhe në individë të veçantë edhe 600- 800-1000 vjet. Kjo jetesë e gjatë shpjegohet me aftësinë e lartë që ka kjo bimë për të rigjeneruar pjesët e dëmtuara të pjesës mbitokësore. Diferencimi i sythave lulorë ndodh në fillim të qershorit për kultivarët në lulëzim të hershëm dhe nga mesi i korrikut për kultivarët me lulëzim të vonët. Një ndër varietet e arrës që janë të vonshme është edhe varieteti Franquette, i cili ka vegjetacion të vonshëm me ndjeshmëri të ulët të dëmtimit ndaj ngricave të vonshme pranverore. Hynë në prodhim në periudhën e vonshme. Kërkon temperatura të ulëta për ndërprerjen e qetësisë ( 1500 orë). Përshtatet në zonat kodrinore malore. Fruti ka formë të zgjatur dhe të mbyllur. Prodhon mirë me nënshartesën Paradox Franquette është kombinim ideal si polenizues në pemishtet e mbjella me Chandler. Proporcioni i mbjelljes duhet të jetë 10:1. Franquette arrin një trup vertikal dhe të gjatë, me fruta cilësore të cilat arrijnë peshën 11-12 gr, thelbi arrin peshën nga 5-5.5 gr, norma e brendshme arrin 46-47%. Arra kultivohet dhe prodhon mirë në toka të thella, aluvione me mbi 1.5 m, pjellore me lagështi të mjaftueshme dhe të kulluara.

Timeline Photos

Mbjellja vjeshtore e grurit. Në vendin tonë, gruri është kultura që zë sipërfaqen më të madhe të kultivimit, mirëpo edhe përkundër këtij fakti, ne ende importojmë një sasi të konsiderueshme të grurit. Një faktor me rëndësi i kësaj gjendje është edhe rendimenti i ulët i sipërfaqeve të mbjella me grurë. Rendimentet e ulëta që realizojmë në Kosovë janë pasojë e disa faktorëve ku ndër më të rëndësishmit janë mospërdorimi i agroteknikës adekuate, përdorimi i farërave jo cilësore për mbjellje dhe plehërimi jo adekuat i bimëve konformë fazave të rritjes dhe zhvillimit të tyre. Fermerët e kulturave lavërtare, ka javë që kanë filluar mbjelljen e kulturave lavërtare, dhe si masë e parë agroteknike është lavërimi i tokës, rekomandohet të bëhet lëvrimi i thellë dhe futja e sasisë themelore të plehrave minerale. Thellësia e lëvrimit themelor varet nga toka dhe kushtet klimatike, në rastet më të shpeshta ky lavërim kryhet në thellësi 25-30cm. Si rezultat i masave agro teknike do të vije deri tek krijimi i shtresës sipërfaqësore e shkrifëruar, e cila do të jetë si bazë e mirë për mugullim dhe mbirje homogjene të farës. Në rast se përgatitja e tokës nuk do te jetë në nivelin e dëshirueshëm, si për shembull sipërfaqja tokësore nuk thërrmohet, nuk nivelohet dhe nuk krijohet masa e shkriftë atëherë fara mund të mbetet e pa mbuluar, do të këtë mbishmëri më të ulët, mund të dëmtohet nga shpezët dhe përveç që do të mbijë me vonesë mund edhe të dështoj pjesërisht apo tërësisht, sepse në këto raste edhe nëse fara mbinë, atëherë rrënjët do të depërtojnë me vështirësi në thellësi të tokës, mbirjet nuk janë uniforme. Përveç përgatitjes së tokës, rëndësi e veçantë duhet t’i kushtoni edhe dozave plehërimit. Mënyra më e drejt e plehërimit do të gjendët në rast se fermeri do të jetë në gjendje që paraprakisht t’i bëjë analizat agrokimike të tokës. Pastaj, në bazë të rezultatit të këtyre analizave fermerët do të kenë më të çartë se me cilën sasi dhe me çfarë kombinimi të elementeve kimike do ta plehërojnë sipërfaqen ku planifikojnë të mbjellin grurin. Nëse fermerët dëshirojnë të arrijnë rendimente sa më të larta atëherë i këshillojmë që për plehërim themelor të përdoren sasia të vogla të azotit, ky element është shumë i lëvizshëm në tokë që d.m.th lehtë shpërlahet apo avullohet dhe për këtë arsye bima nuk mund ta shfrytëzoj, ndërsa gjatë mbjelljeve vjeshtore duhet të përdoren sasi më të mëdha të fosforit dhe kaliumit për arsye se këta dy element ndikojnë në forcimin e sistemit rrënjor dhe bimës të sapo mbirë dhe kjo sasi do të duhet të sillet nga 350 – 400 kg/ha. Kurse sa i përket i këshillojmë fermerët që të përdorin plehra me përmbajtje të Azotit/Urea që përmban 46%N, dhe kjo do të duhet të jepet në disa faza: ku në fazën e parë në fillim të vegjetacionit preferohen të përdoren nga 200 – 250 kg/ha, pastaj në fillim të formimit të kallirit bima riplerohet KAN/NAG nga 200 – 250 kg/ha. Dhe gjatë vegjetacionit të bëhet mbrojtja e bimës së grurit, nga dëmtuesit, sëmundjet dhe barojat e këqija që kanë një rolë shumë të rëndësishëm pozitiv. Prandaj i sugjerojmë të gjithë fermerët që të mbjellin farëra cilësore me potencial të lart gjenetik që të arrin rendimente sa më të larta, deri 10 tonë për 1/ha. Kompania AGROUNION ka farëra shumë cilësore me potencial gjenetik deri në 10 ton, siç është EUCLIDE, i vërtetuar dhe i testuar që 5 vite radhazi në tërë Kosovën. Norma e mbjelljes së farës EUCLIDE është 200-225 kg/ha. Ku fermerët kanë arritur rendimente të larta shumë të kënaqshme. Prandaj mos të mbjellin grurë të hambarit përshkak se janë të ndjeshme (nuk janë rezistent) ndajë sëmundjeve, hirit (Erysiphe graminise), ndryshku (Puccinia graminise), blozes (Ustilago tritici) etj, dhe kanë potencial të ulët gjenetik prandaj edhe rendimenti është shumë i ulët.

Timeline Photos

Miza e karotës (Psila rosae) Është dëmtuesi më i rëndësishëm në vendin tonë për karotën i cili prek edhe kulturat tjera. Dëmet nga ky dëmtues konsistojnë në hapjen e korridoreve gjatë të ushqyerit të larvës brenda rrënjëve të karotës ku edhe i mbushin ato kanale me jashtëqitjet e tyre. Rrënjët e prekura humbin edhe në kualitet ku ato marrin erë të keqe dhe shije të idhët dhe nuk janë të përshtatshëm për përpunim. Bimët e prekura nga ky dëmtues lehtë dallohen në fushë sepse gjethet kanë ngjyrë manushaqeje të cilat më vonë zverdhen dhe thahen. Dëmtuesi formon dy gjenerata brenda vitit. Pas çeljes së vezëve dalin larvat të cilat menjëherë futen në brendi të rrënjëve të karotës ku edhe ushqehen. Një numër mjaft i madh i larvave ngelin në tokë edhe pas vjeljes së karotës kurse një numër i vogël jep gjeneratën e dytë të këtij dëmtuesi. Masat e luftimit Qarkullimi bimor katër vjeçar si dhe asgjësimi i mbeturinave bimore janë nga masat agroteknike të cilat japin rezultatet të mira në zvogëlimin e humbjeve të karotës nga ky dëmtues. Nga preparatet kimike mund të përdoren insekticidet granulare sikurse janë: Dursban G-7.5, Volaton G-5, Volaton G-10. Gjatë vegjetacionit mund të përdoren insekticidet sikurse janë: Basudin 40, Rogor 40, Chromogor 40, etj. Morri i gjetheve të karotës (Cavariella aegopodii) Është dëmtues mjaft i përhapur në vendin tonë i cili përveç karotës prek edhe kultura tjera nga familja e karotës. Bimët e prekura kanë gjethe të deformuara dhe me ngjyrë të verdhë apo të kuqrremtë. Bimët e prekura ngecin në rritje dhe mund të vdesin nëse prekja dhe sulmi është i rëndë. Insektet e rritura dhe larvat e tyre me aparatin gojor për shpuarje dhe thithje nxjerrin materiet ushqyese nga lëngjet bimore të karotës të cilat i marrin për rritjen dhe zhvillimin e tyre. Përveç dëmeve të drejtpërdrejta gjatë të ushqyerit ky dëmtues bën edhe transmetimin e sëmundjeve virusale nga bimët e sëmura në ato të shëndosha. Dimëron në fazën e vezës rreth sythave të shelgut prej nga kalojnë në kulturën e karotës. Zhvillimit të këtyre dëmtuesve i kontribuon koha e nxehtë dhe e thatë pa reshje. Brenda vitit formojnë një numër të madh të gjeneratave. Masat e luftimit Masat agroteknike sikurse janë zënja e insekteve përmes trapoleve ngjitëse luan rol në zvogëlimin e numrit të këtyre dëmtuesve. Nga preparatet kimike përdoren insekticidet me veprim sistemi sikurse janë: Rogor, Sistemin, Metasistox, Anthio, Actellic, Decis, Pirimor, Karate etj. Nematoda e karotës (Heterodera carotae) Insekti i rritur (femra) ka trup në formë të limonit me përmasa trupore 0,21-0,86 mm. Femrat formojnë në fund të trupit të tyre një qese (cistë) të madhe në të cilën vendos një numër të madh të vezëve. Femra ka ngjyrë të bardhë kurse cista ngjyrë tëmbyllët gati të zezë. Meshkujt kanë formë krimbi madhësi trupore 1,0-1,2 mm kurse larvat e moshës së dytë 0,37-0,45 mm. Dëmtuesi paraziton në rrënjët e karotës. Bimët e prekura ngecin në rritje kurse në gjethe paraqiten njolla me ngjyrë të verdhë në të kuqrremtë. Si rezultat i prekjes karota deformohet, frutë-rrënjori drunjëzohet dhe degëzohet në disa pjesë duke bërë që vlerat tregtare dhe përpunuese të ulet. Larvat dalin nga veza dhe menjëherë depërtojnë në brendi të rrënjëve ku kalojnë zhvillimin e tyre. Përafërsisht pas katër javëve zhvillohen femrat të cilat përforcohen për rrënjët e karotës kurse meshkujt kalojnë në tokë ku lëvizin lirshëm. Dëmtuesja brenda vitit formon dy gjenerata. Masat e luftimit Nga masat agroteknike rekomandohet qarkullimi bimor së paku katër vjeçar si dhe mbjellja e varieteteve imune ndaj këtij dëmtuesi. Nga preparatet kimike rezultatet më të mira në luftimin e nematodes së karotës arrihen përmes fumigimit të tokës e cila bëhet me namatocide sikurse janë Basamidi dhe preparate tjera. Basamidi përdoret në dozë prej 40-60 gr/m2. Dëmtuesit e tjerë të cilët prekin karotën por me intensitet më të vogël janë: Krimbat tel (Elaterdae), Krimbat e bardhë (Scarabaideae), Morrat e bimëve (Aphididae), Sëmundjet e karotës Kalbëzimi i bardhë (Sclerotinia sclerotiorum) Sëmundja ndryshe quhet edhe si “Kalbëzimi i butë apo kalbëzimi i bardhë”, dhe shkaktohet nga kërpudha Sclerotinia sclerotiorum. Është patogjen i rëndësishëm i cili paraqitet në fushë, por zhvillohet edhe në fryte të deponuara në depo Përveç karotës prek edhe kulturat tjera sikurse janë: luledielli, fasulja, lakra, pjepri kungulli domatja etj. Është sëmundje e cila prek bimët e dobësuara gati në të gjitha fazat e zhvillimit. Njollat e para të sëmundjes shfaqen në qafën e kërcellit të bimëve me ngjyrë të mbyllur të zbutura. Në pjesët e infektuara shfaqet një shtresë e bardhë si pambuku me disa kokërza të zeza. Si pasojë e prekjes bimët vyshken, kanë gjethe të verdha dhe thahen. Sëmundja shfaqet edhe në rrënjën e karotës e cila mbulohet me shtresën e bardhë të micelit të patogjenit. Patogjeni prek edhe karotën e deponuar në depo në formë të një shtrese të dendur të bardhë të micelit me sklerot të cilët kanë ngjyrë të zezë. Patogjeni dimëron në mbeturinat bimore ose në pjesët e gjalla bimore. Sëmundja paraqitet në pranverë duke formuar organet e riprodhimit të cilat përhapen përmes erës duke shkaktuar infeksionin e bimëve të karotës. Temperatura mesatare 16-22 ° C, lagështia e lartë e tokës dhe e ajrit favorizojnë zhvillimin e sëmundjes. Masat e luftimit Qarkullimi bimor tre vjeçar me drithëra si dhe baroja foragjere, ndihmon në zvogëlimin e potencialit infektues në tokat e infektuara me këtë patogjen. Në rast të infeksionit të bimëve duhet të bëhet shkulja dhe zhdukja e tyre në mënyrë që të pengohet formimi i organeve të konservimit të cilat ruajnë aftësinë infektuese disa vjet. Depot dhe mjetet e punës duhet të dezinfektohen. Nga preparatet kimike për luftimin e patogjenit mund të përdoren preparatet në bazë të benzimidazolit dhe botriticideve (Ronilan, Rovral, Sumilex etj.). Njollosja e zezë e karotës (Alternaria dauci) Kërpudha Alternaria dauci infekton karotën, selinon, majdanozin etj. Patogjeni prek bimët e reja para dhe pas mbirjes. Njollat e para në bimët e moshuara duken në pjesën bazale të kërcellit ndërkaq shenjat tjera shfaqen edhe në pjesët mbitokësore të bimëve në formë njollash me ngjyrë të zezë. Në gjethet e vjetra formohen njolla nekrotike kurse bimët e infektuara në fushë kanë ngjyrë të verdhë dhe janë të deformuara. Patogjeni bartet përmes farës së infektuar ndërkaq në tokë mund të qëndroj në mbeturinat bimore në tokë për një periudhë deri gjashtë vite. Masat e luftimit Rekomandohet qarkullimi së paku katër vjeçar. Mbledhja dhe zhdukja e mbeturinave bimore për zvogëlimin e potencialit infektues të patogjenit. Të përdoret farë e shëndoshë dhe e trajtuar me fungicide në bazë të tiramit. Për trajtimin e bimëve gjatë vegjetacionit përdoren preparatet në bazë të iprodionit në përqendrim 0.3 % por edhe preparatet në bazë të propinebit. Trajtimin duhet bërë kur të jetë infektuar rreth 1-2 % e sipërfaqes së gjethit. Vyshkja e karotës (Pythium spp.) Është sëmundje mjaft e përhapur e cila shkakton dëme të mëdha te karota. Këtë sëmundje e shkakton kërpudha patogjene Pythium spp. e cila jeton në tokë prej ku edhe shkakton infektimin e bimëve. Patogjeni bën pjesë në grupin e kërpudhave që prek numër të madh bimësh të shumë familjeve dhe gjinive. Shenjat e sëmundjes të shkaktuara nga ky patogjen janë të ndryshme varësisht nga faza e zhvillimit të karotës. Në tokat e infektuara fara e karotës kalbet në tokë dhe bimët e tilla nuk mbijnë. Në fidanë të infektuar shfaqen njolla me ngjyrë të mbyllë, me pamje si të lagura duke u zgjeruar dhe përfshirë pjesën më të madhe të indit bimorë. Bimët e prekura shumë lehtë rrëzohen për tokë sepse indi i prekur nuk ka elasticitet të duhur. Në rrënjë simptomi kryesor është ndarja e rrënjëve në shumë rrënjë, rrënjët e tilla nuk kanë vlerë tregtare. Degëzimi i rrënjëve për shkak të sëmundjes bën që rrënjët e tilla të mos mundë të përpunohen. Është patogjen serioz në tokat me përmbajtje të lartë të materies organike. Masat e luftimit Rekomandohet qarkullimi bimorë së paku tri vjeçar për të zvogëluar potencialin infektues të këtij patogjeni në tokë. Shmangja e tokave me lagështi të madhe herët gjatë vegjetacionit gjithashtu do të ndikoj në zvogëlimin e infeksioneve të karotës e me këtë edhe në humbjet më të vogla të karotës nga ky patogjen. Për mbjellje duhet të përdoret farë e shëndoshë dhe e trajtuar me fungicide. Gjatë vegjetacionit mundë të përdoren preparatet kimike sikurse janë: Radocindeb, Zineb S-80, Bavistin, Previcur 607, etj. Sëmundje tjera të karotës por me intensitet më të vogël janë: Njollosja e kaftë e karotës (Septoria daucina), Rizoktonia e karotës (Rhizoctonia carotae), Njollosja e gjetheve të karotës (Cercospora carotae)

Ngritja e pemishteve me mollë Ngritja e pemishtes me mollë është një investim afatgjatë (disa vjeçar) dhe kërkon një hulumtim paraprak të një numri faktorësh për ti evituar maksimalisht gabimet gjatë këtij investimi. Si faktorë kryesorë të cilët duhet pasur parasysh para ngritjes së një pemishteje janë faktorët natyrorë dhe ekonomikë. Faktorët natyrorë Faktorët kryesor natyror janë: klima, toka dhe relievi Faktorët klimatik Temperatura – duhet pasur parasysh temperaturat kritike për zhvillim normal të mollës ato minimale dhe maksimale(-25 deri +350C ) në veçanti atë të ultë duke pasur parasysh si llojin e pemës (molla -24 deri në -38 0C ) ashtu edhe fenofazat e zhvillimit (te molla: sythat e mugulluar -1.0 deri -3.9, lulet e hapura – 1.6 deri -2.2, frutat e porsaformuar -1.1 deri -2.0 0C). Gjithashtu edhe nënshtrimi ndaj një shumë vjetore të temperaturave të ulëta është një faktor kyç për zhvillim normal të pemëve. Në raste të caktuara për mbrojtje nga temperatura ekstreme të ulëta ndizen materiale të ndryshme si kashta mes rendeve të pemëve pastaj mbrojtja përmes shiut artificial etj, Lagështia – këtu përfshihen reshjet atmosferike shiu, bora breshri nga të cilat varen lagështia e ajrit dhe e tokës. Në bazë të dhënave mbi këta faktorë ndërmerren masa agroteknike: në mungesë të reshjeve aplikohet ujitja, në mbrojtje nga breshëri vendosen rrjeta mbrojtëse, në rast të ujërave të tepërta në tokë aplikohet drenazhimi etj. Bora - ndikon në forma të ndryshme në pemë por është burim alternativ i ujit. Mbulesa e borës në shumë raste është izolator i mirë për tu mbrojtur nga ngricat, vetëm në raste të shtresave të mëdha mund të shkaktoj thyerjen e degëve në disa lloje të pemëve. Breshëri - ky në asnjë rast nuk sjell dobi, dëmi i breshrit mund të jetë direkt dhe indirekt. Dëmi direkt është dëmi mekanik në fryt, fletë, degë dhe trung. Ndërsa indirekte është që shkakton dobësimin e qëndrueshmërisë, zvogëlimin e aftësisë prodhuese si dhe nga plagët e shkaktuara krijon kushte për zhvillimin e sëmundjeve patologjike. Drita – është shumë e rëndësishme në zhvillimin normal të proceseve fiziologjike si fotosinteza kështu që çdo pemishte duhet të ketë ekspozim të përshtatshëm ndaj diellit ( rendet e vendosura veri-jug dhe pemët me lartësi 2-2.5 m e shfrytëzojnë më mirë dritën) Era – në pemishte ka ndikim pozitiv por edhe negativ. Ana pozitive është që rrymimi i ajrit zvogëlon mundësinë e paraqitjes se sëmundjeve, në fazën e lulimit ndihmon polenizimin. Ana negative ndikon në rritjen e transpirimit, tharjen e tokës, tharjen e degëzave të njoma, pengimin e punës së bletëve, pamundëson përkujdesjen, por erërat e forta mund të shkaktojnë edhe dëmtime mekanike. Duhet mënjanuar vendet e ekspozuara ndaj erërave të forta ose duhet ndërmarrë masa mbrojtëse, si duke ngritur barriera mbrojtëse me bimë të ndryshme drunore. Relievi Këtu bëjnë pjesë gjerësia gjeografike, ekspozicioni, lartësia mbidetare etj. Është shumë me rëndësi që pemishtja të ketë një ekspozim të mirë ndaj diellit, pastaj të ketë një qarkullim normal të masave të ajrit, gjithashtu edhe lartësia mbidetare duhet të jetë përshtatshme (për mollën më e ulët se 1000 m në zonën kontinentale) Toka Vetitë fizike – janë faktorë përcaktues në ngritjen e një pemishteje pasi që këto veti vështirë përmirësohen dhe kërkojnë investime të mëdha. Një tokë me veti të mira fizike duhet të ketë trashësi mbi 1.5 m, të lëshojë mirë ujin ( nëse hapet një gropë 1m thellësi uji pas shiut nuk duhet të qëndrojë më tepër se 3-5ditë), duhet të ketë strukturë të mirë me raporte të përshtatshme në mes rërës, argjilës dhe pluhurit. Pra për një zhvillim normal të sistemit rrënjor të pemës toka duhet të ketë një regjim ujor, ajror dhe termik të përshtatshëm ku raporti në mes ujit dhe ajrit në poret e tokës duhet të jetë 60% ujë dhe 40% ajër ndërsa temperatura mesatare e tokës 15-20 0C. Vetitë kimike – Për ndryshim nga vetitë fizike, vetitë kimike mund të përmirësohen përmes masave agroteknike. pH, CaCO3 (%), Humusi (%), Azoti (%), Fosfori (P2O5) (mg/100g), Kaliumi (K2O) (mg/100g), Ca (mg/100g), Magnezi (Mg) (mg/100g) dhe mikroelementet Hekuri (Fe) Zinku (Zn), Bakri, (Cu) Bori (B), Molibdeni (Mo) etj. Vetitë biologjike – toka është një mjedis shumë i pasur me organizma, prezenca dhe aktiviteti i tyre ndikojnë shumë në pjellorinë e tokës. Përveç që bëjnë zbërthimin e materieve të ndryshme, ata pas ngordhjes së tyre zbërthehen edhe vet në humus. Pjesa dërmuese e tyre ndodhen deri në 30 cm thellësi tokës (qilizma ose lëvrimi i thellë i tokës para mbjelljes së pemëve për veç tjerash bëhet edhe për ta zgjeruar shtresën bioaktive të tokës). Mirëmbajtja e ekuilibrit ekologjik - është një aspekt mjaft i rëndësishëm ku duhet pasur parasysh: përdorimin e insekteve të dobishme për luftën biologjike, mbajtjen e një pjese të tokës pa u punuar si ambient alternativ për insekte (së paku 3%), ngritjen e brezave të gjelbër, rregullimin e hapësirave të përshtatshme për predatorë të ndryshëm që ushqehen me insekte të dëmshme etj. Faktorët ekonomik Këta faktorë kanë të bëjnë me fuqinë punëtore, kërkesat dhe mundësitë e qasjes në treg, përpunimin industrial të frutave etj. Para ngritjes së pemishtes është e domosdoshme të kemi parasysh disa faza: 1. Përzgjedhja e lokacionit 2. Përgatitja e planit të pemishtes 3. Përgatitja e tokës për pemishten me mollë 4. Fidanët e mollës – teknika e mbjelljes 5. Vendosja e sistemit mbështetës 6. Vendosja e sistemit të ujitjes Përzgjedhja e lokacionit Gjatë përzgjedhjes së lokacionit për mbjelljen e mollës duhet të kihet kujdes që kushtet ekonomike dhe natyrore t’i përshtaten kësaj kulture. Përkatësisht ka rëndësi klima, toka, pozicioni fitosanitar, gjendja që e rrethon pemishten. Pozicioni i pemishtes kushtëzohet me lartësi mbidetare, pjerrtësia e terrenit preferohet të jetë e butë. Prodhimtaria intensive mund të planifikohet në lartësi mbidetare 600 m edhe pse molla mund zhvillohet në lartësi edhe më të larta. Rritja e lartësisë mbi detare për çdo 100 m, faza e lulëzimit në kushtet tona vonon 1-3 ditë. Dallimi në vegjetacion për polet Jug dhe Veri mund të vonoj deri 10 ditë. Ekspozicioni Jugor paraqet temperaturat më të larta dhe pemët më lehtë lulëzojnë dhe me kohë piqen dhe marrin ngjyrën e frutave. Pjerrësia e pemishtes ndikon negativisht për shkak që mund të kullohen elementet ushqyese por edhe ka rrezik nga erozioni. Për prodhimtarinë intensive pjerrësia më e përshtatshme nuk duhet të jetë mbi 5 %. Në prodhimtarin e pemëve mund të ketë ndikim shumë pozitiv lokacioni i rrethuar në afërsi me sipërfaqe ujore në këtë rast ndikon pozitivisht në rregullimin e temperaturave pranverore duke ngadalësuar vegjetacionin ndikon në mbrojtjen nga ngricat e vonshme pranverore por edhe gjatë dimrit në acare të theksuara ndihmon për zbutjen e tyre. Pemishtja nuk guxon të ngrihet në rendet me pemë të vjetra ose pyje, pastaj vendin për pemishte duhet zgjedhur aty ku ka dritë dhe është i mbrojtur nga era si dhe duhet asgjësuar të gjithë drunjtë përreth të cilët mund të jenë bartës të viruseve dhe patogjeneve. Përgatitja e planit të pemishtes Duke pasur parasysh se investimet në ngritjen e pemishteve me mollë janë afatgjate, duhet kushtuar kujdesin e duhur në planifikimin e pemishteve. Në kuadër të masave për planifikimin e pemishteve duhet marrë për bazë: · Planifikimin e punëve të nevojshme · Përgatitjen e planit – skicës së parcelës · Përzgjedhjen e kultivarëve dhe nënshartesës Përzgjedhja e kultivarëve dhe nënshartesës Kultivarët: Gjatë përzgjedhjes së kultivarëve të mollës duhet pasur në konsideratë disa karakteristika: polenizimin, kohën e lulëzimit, qëndrueshmërinë ndaj sëmundjeve dhe dëmtuesve, periudhën e vegjetacionit, qëndrueshmërinë ndaj ngricave, kohën e ruajtjes pas vjeljes dhe kërkesat e tregut. Elstar Origjina: Kultivar Holandez, Golden Delicious x Ingrid Marie Koha e pjekjes: Dekada e parë i Shtatorit Karakteristikat e frytit: Fryti mesatarisht i madh në formë konike me ngjyrë bazike të gjelbër i mbuluar me ngjyrë të verdhë dhe të kuqe, shije të thartë. Specifikat: diploid, rritje të bujshme degëzimet me kënde të ashpra, lulëzim mesatarisht të vonshëm. I ndjeshëm ndaj kromës dhe hirit Mutantët: Dalieter, Elshof, Redelstar, Valstar Granny Smith Origjina: Kultivar Australian i përfituar nga farat e mollës së egër Franceze Koha e pjekjes: Dekada e dytë e Tetorit Karakteristikat e frytit: Fryti i madh në formë konike me ngjyrë bazike plotësisht të gjelbër, shije në të thartë, tul të lëngshëm dhe aromë të këndshme. Specifikat: diploid, rritje të bujshme degëzimet me kënde të ashpra Golden Delicious Origjina: Nga farishtet spontane Koha e pjekjes: Fundi i Shtatorit - fillimi iTetorit Karakteristikat e frytit: Fryti mesatarisht i madh në formë me ngjyrë bazike të gjelbër i mbuluar me ngjyrë të verdhë, shije të ëmbël dhe aromatik. Specifikat: fillimisht ka rritje të bujshme pastaj në frutdhënie stabilizohet, frutdhënie të rregullt, polenizues i mirë. E qëndrueshme ndaj hirit dhe ndjeshme ndaj kromes. Mutantët: Klon B, Reinders etj. Golden Delicious ® Reinders Golden Delicious Reinders është një klon i delishecit të artë i zbuluar në Helden-Panningen të Holandës. Fryti: Mesatarisht i madh i zgjatur dhe mjaft të bukur, ka ngjyrë bazë të gjelbër në të verdhë ndërsa kur të piqet fiton ngjyrë të verdhë në të artë, tuli i frytit është i forte i lëngshëm me përmbajtje të ulët të acideve dhe me lëvore të hollë, është plotësisht i qëndrueshëm në nga rrjetëzimi i frytit. Specifikat: Kultivarë me lulëzim të mesëm, koha e pjekurisë mesi deri fundi i Shtatorit, Kurora ka bujshmëri mesatare, ka frytdhënje të rregullt dhe të lartë, Nënshartesa më e përshtatshme M9, Në depo mund të ruhet deri në mesin e Janarit ndërsa në frigorifer deri në mesin e Korrikut Idared Origjina: Kultivar Amerikan, Jonatan x Wagner Koha e pjekjes: Dekada e parë i Tetorit Karakteristikat e frytit: Fryti i madh në formë rrumbullakët pak i shtypur me ngjyrë bazike të verdhë në të gjelbër i mbuluar pjesërisht ose plotësisht me ngjyrë të kuqe, shije të ëmbël në të thartë. Specifikat: kultivarë me prodhimtari të lartë dhe të rregullt, bujshmëri mesatare dhe polenizues i shkëlqyeshëm . I qëndrueshëm ndaj kromës dhe i ndjeshëm ndaj hirit. Melrosa Origjina: Jonatan x Red Delicious Koha e pjekjes: Dekada e dytë e tetorit Karakteristikat e frytit: Fryti mesatarisht i madh ngjyrë të kuqe të përzier me të verdhë, shije të thartë në të ëmbël me tul të fortë dhe të lëngshëm. Specifikat: menjëherë pas vjeljes preferohet vendosja në depo dhe për një kohë të shkurtë mund të filloj konsumimi. Nënshartesat: Sot në prodhimtarinë intensive të mollës më së shumti përdoren nënshartesa vegjetative të me bujshmëri të ulët të cilat mundësojnë rritjen e numrit të bimëve për njësi të sipërfaqes e që ndikojnë në rritjen e rendimentit dhe uljen e kostos së prodhimit. Nga nënshartesa vegjetative për Mollën që më së tepërmi përdoren janë : M9 dhe M26 (bujshmëri të ulët), MM 106 (bujshmëri të mesme), etj. Gjatë përzgjedhjes së nënshartesës duhet pas parasysh sistemin e kultivimit, agrotekniken që do ta aplikojmë por edhe bujshmërinë e kultivarëve. Përgatitja e planit – skicës së parcelës Paraqet një moment mjaft të rëndësishëm ku do të bëhet matja dhe ndarja e parcelës, parashikimi i rrugëve (në fillim, fund dhe pjesët anësore të parcelës) , distancave të mbjelljes së fidanëve (varësisht nga nënshartesa), drejtimin e rendeve (e rekomanduar Veri- Jug)

Kultivimi I arres Harxhimet për të mbjellur 1 Hektar arrë. Njē Hekter gjithsej duhen 266 fidane. Dimenzionet e mbjelljes vertikalisht 7m horizontalish 4m. Hapja e gropave me bager 266*1.5€=399€ Rrethoja komplet e parceles stuba betony 190*2.5€=475 Tel 24 tuba *20€=480€ Tel me xhemba 30*7=210€ Sistemi pik pik 1500€ Rezervari 800€ Hapja Bunarit ? Qmimi Arres 266*10€=2660€ Harxhime vjetore mirbajtje 500€ Totali duke mos e llogarit hapjen e Bunarit 6544€ Përfitimet. Arrat jan tre vjeqare, në katër vjet duhet ti hjeket arra si te fillon te formohet për arsyje se 50% i ushqimit i shkon tek fryti, arres i duhet ti plotsohet trupi . Pas vitit kater jep frut 15-25 kg thelb. Përllogaritja për një vit 266 cop*20 kg =5320 kg 5320*6€=31920€ Vlenë të theksohet se ky vit ka çmimin më të ult vitin e kalum çmimi për kg më shumic ishte 9€.

AgroInvest - Rahovec's cover photo

Timeline Photos

Timeline Photos

Rrushi i Rahovecit

Timeline Photos

Është e përhapur kudo në vreshta dhe sidomos në pjergulla. Shenjat e demit duken që në muajin Maj me shfaqen e veshulit. Gonxhet, lulerite dhe në disa raste dhe kokrrat e porsa formuara janë të ngrëna të mbështjella me fijet që ka ende tenja. në kokrrat e formuara duken brejtje ose vrima nga ku është futur dhe ka dale krimbi (vemja e tenjës). Kjo deri në rritjen e saj të plote kalon nga një kokërr në tjetrën duke prishur kështu 8-10 kokrra. Përshkrimi Tenjat e rrushit janë: Krimb me koke të verdhe (polychrosis botrana) krimb me koke të zeze, krimb i kuq ose tenja e madhe e rrushit (Clysia ambiguella), por për kushtet e vendit tone është e përhapur Polychrosis botrana. Insekti i rritur i saj është një flutur e vogël me gjatësi 11-12 mm. Ngjyra kryesore e saj është e verdhe në gri, krahët e përparme janë me ngjyre hiri. Mënyra e jetesës Ne pranvere me rritjen e temperaturës, në muajin Prill dalin fluturat, të cilat gjate ditës qëndrojnë nen gjethet e hardhisë dhe fluturojnë në mbrëmje. Një jave pas pjelljes se vezëve dalin vemjet e breznisë se pare që ushqehen me gonxhet dhe lulerite e bimës. Ky dëmtim zgjat rreth 1 muaj. Fluturat e breznisë tjetër dalin nga fundi i Qershorit fillimi i Korrikut. Ato pjellin vezët e breznisë se dyte mbi kokrrat e rrushit. Vemjet e dala futen në kokërr dhe dëmtojnë në afërsi disa kokrra. Pas një muaji ato lenë kokrrat e rrushit dhe kthehen në krizalide në të çarat e cungjeve.Zakonisht pas mesit të muajit Gusht dalin fluturat e breznisë se trete të cilat vazhdojnë deri në fillim të Shtatorit. Fluturat femra pjellin vezët e breznisë se trete mbi kokrrat e rrushit, prej të cilave shkaktojnë plage në to para ose gjate pjekjes.