Opština Petrovac na Mlavi ISTORIJA

Opština Petrovac na Mlavi nalazi se u srednjem toku reke Mlave, na istoku i jugu omeđena je Homoljskim planinama, na severu se graniči sa stiškom ravnicom a na zapadu je Sopotska greda. Konfiguracija terena i obilje vode bili su presudni za nastanjivanje ovg prostora od najranijih vremena.
Zbog prirodnog bogatstva i dobrog geografskog položaja ovaj kraj je oduvek bio na meti različitih osvajača. Vojske su se smenjivale, a narod ostajao na svom staništu. O svemu tome svedoče mnogi istorijski spomenici različitih kultura i iz različitih vremena. Vizantije, Rim, Turska ostavili su veliki trag u običajima, kulturi, jeziku. I dan danas stanovnici petrovačke opštine pronalaze rimske novčiće, ostatke posuđa i sl. Međutim, o tom vremenu nema mnogo podataka, a svi pronađeni eksponati se čuvaju u muzejima u Petrovcu na Mlavi, Požarevcu i Beogradu.
O vremenu vladavine Turaka zna se samo po mnogobrojnim legendama vezanim za boravak Kneza Lazara u ovim krajevima. Vladavina Turaka donela je velike nevolje stanovništvu ovog kraja, koje se u velikom broju iselilo u vreme seoba pod patrijarhom Arsenijem Čarnojevićem između 1689. i 1690. godine. Tek nakon povlačenja Turaka ispred Austrijanaca 1718. godine, ponovo su se vraćale u život mnoge stare naseobine u ovom kraju, ali povratkom Turaka 1739. godine ponovo su se pojavile igracije stanovništva. Postoje podaci o malom broju kuća u tadašnjim selima ovog kraja. Veoma je zanimljivo da se u tim podacima nigde ne pominje selo Svine (današnji Petrovac na Mlavi), kao ni mnoga druga današnja sela.

Prvi podaci o naselju Svine datiraju iz 1820. godine iz vremena vladavine kneza Miloša Obreovića. Prema „tevteru aračkom“ iz tog perioda, nahija požarevačka imala je tada u svom sastavu sedam kneževina, i to: moravsku, mlavsku, golubačku, Homolje, Zvižd, Pek i Ram. Selo Svine u čijem će zemljišnom ataru kasnije nastati selo Petrovac, pripadalo je kneževini Mlava. Svine je tada imalo 89 kuća.
Petrovac se prvi put pominje 1859. Godine. Naselje je niklo na desnoj obali reke Mlave, naspam sela Svine, i to kao potreba administracije kneževini Srbije da se tu stvori upravno središte vlasti za ceo kraj oko reke Mlave. Petrovac je dobio ime po državnom savetniku Milutinu Petroviću, velikom prijatelju knjaza Miloša Obrenovića i rođenom bratu Hajduk Veljka Petrovića. Spomen bista Milutinu Petroviću, čoveku po kome je grad dobio ime, se nalazi na platou ispred ulaza u zgradu Skupštine opštine Petrovac na Mlavi, od 4. Juna 2005. godine.
   Zalaganjem meštana i crkvene opštine 1869. godine podignuta je osvećena Vaznesenjska crkva, jer je to bio jedan od uslova da se Petrovac proglasi varošicom. Molbom od 19. januara 1871. godine 128 petrovčana je tražilo od Ministarstva unutrašnjih dela da se Petrovac proglasi varošicom. Ukaz o proglašenju Petrovca za varošicu potpisao je knez Milan Obrenović 14. maja 1873. godine.
   U formiranju i razvoju Petrovca veliku ulogu je imala razvijena zanatska i trgovačka delatnost. Najbrojnije zanatlije tog vremena su: abadžije, ćurčije, terzije, obućari, pekari itd. Balkanski ratovi i Prvi Svetski rat odrazili su se na dalji razvoj Petrovca. Uprkos tome, zanati i trgovine se i dalje razvijaju, a ovaj period karakteriše i bogat kulturno-zabavni život u mestu. Organizovan je veći broj zabava, priredbi, u čijoj je realizaciji istaknuto mesto zauzimalo čuveno petrovačko pevačko društvo „Zora” i pozorište koje je davalo zapažene predstave.. Osnovna škola bila je jedna od stubova kulturnog života varošice, učitelji i građani Petrovca bili su članovi pevačkog društva “Zora”, gimnastičkog društva “Soko”, pozorišnog društva “Mlava”. Sa izgradnjom železice 1912. godine Petrovac još brže napreduje i postaje važno tržišze za žito, stoku i živinu. Na njegovu pijacu sem požarevačkih dolaze i strani trgovci. Pre Drugog Svetskog rata bilo je 57 trgovačkih i 72 zanatske radnje. Petrovac doživljava svoj dalji razvoj koji se ogleda u negovanju zanatstva, trgovine, školstva, podizanju kulturnih i drugih institucija, tako da je četrdesetih godina XX veka postao ugledna srpska varošica.