Instytut Literacki powstał wiosną 1946 roku w Rzymie z inicjatywy Jerzego Giedroycia. Dziś Archiwa te wpisane są na Listę Pamięci Świata UNESCO. INSTYTUT LITERACKI powstał z inicjatywy Jerzego Giedroycia wiosną 1946 roku w Rzymie przy 2 Korpusie Polskim pod nazwą Casa Editrice „Lettere”. We Włoszech prowadził szeroką działalność wydawniczą na potrzeby wojska i rożnych jego formacji oraz realizując własne plany edytorskie. Od początku najbliższymi współpracownikami Giedroycia byli Józef Czapski, Gustaw Herling-Grudziński, Zofia i Zygmunt Hertzowie, później dołączył Henryk Giedroyc. IL zadebiutował „Legionami” Henryka Sienkiewicza, wydając we wczesnym okresie książki w czterech seriach wydawniczych tj.: „Bibliotece Społeczno-Politycznej”, „Bibliotece Wiedzy”, „Bibliotece Przekładów” oraz na potrzeby rynku włoskiego „Capolavori della Letteratura Straniera” (Arcydzieła literatury światowej). W czerwcu 1947 roku ukazał się pierwszy numer pisma „Kultura” pod redakcją Giedroycia i Herlinga-Grudzińskiego.
Po rozwiązaniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Giedroyc postanowił przenieść oficynę do Francji. Jesienią tego roku zamieszkał wraz Czapskim i małżeństwem Hertzów w podparyskim Maisons-Laffitte przy avenue Corneille, gdzie mieściła się pierwsza siedziba Instytutu. W 1954 roku „Kultura” przeniosła się na avenue de Poissy (Le Mesnil le Roi), gdzie do dnia dzisiejszego mieści się siedziba Stowarzyszenia „Instytut Literacki Kultura”.
Krąg współpracowników „Kultury” współtworzyli m.in.: Juliusz Mieroszewski („Londyńczyk”), Andrzej Bobkowski, Witold Gombrowicz, Konstanty A. Jeleński, Czesław Miłosz, Bohdan Osadczuk, Jerzy Stempowski, w późniejszym okresie Leopold Unger („Brukselczyk”), Wojciech Skalmowski czy Michał Heller. Krąg ten zmieniał się w czasie funkcjonowania wydawnictwa.

Nad Sekwaną pierwszoplanowe miejsce w działalności oficyny zajął miesięcznik „Kultura”, z roku na rok zdobywający coraz silniejszą pozycję pośród pism emigracyjnych. Dzięki strategii Giedroycia i gronu jego współpracowników „Kultura” wyrosła na samodzielny i niezależny finansowo ośrodek myśli politycznej, odgrywający istotną rolę w kształtowaniu opinii pośród rodaków na uchodźstwie oraz w Polsce. Nastawiona była na długofalową działalność, w ramach której tworzono koncepcje polityczne, dotyczące sposobów odzyskania niepodległości i przyszłości wolnej Polski. „Kultura” równie ważną rolę spełniała w jednoczeniu literatury emigracyjnej z krajową. Odgrywała także niebagatelną rolę w kontaktach Polaków z intelektualistami Zachodnimi, jak również z emigrantami z Europy Środkowo-Wschodniej, m.in. z: Ukraińcami, Czechami, Rosjanami, Słowakami, czy Węgrami. Od początku jasno deklarowała prawo tych narodów do niepodległości i samostanowienia, które najpełniej wyrażała poprzez koncepcję ULB tj. wolnej i niezależnej Ukrainy, Litwy i Białorusi. Instytut szerzył również prawdziwe informacje na temat realiów i  istoty komunizmu wśród czytelników na Zachodzie – książki takie jak, Józefa Czapskiego „Na nieludzkiej ziemi”, czy „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego były jednymi z pierwszych świadectw na temat rzeczywistości systemu łagrów sowieckich. „Kultura” silnie oddziaływała na inteligencję w Polsce, wspierała tworzącą się opozycję demokratyczną i niezależny ruch wydawniczy. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce współorganizowała szeroką pomoc materialną dla środowisk niezależnych.