Zakład Italianistyki jest częścią Instytutu Filologii Romańskiej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego Historia nauczania języka włoskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim ma bogatą tradycję. Źródła podają, że już w roku 1806 istniała tutaj katedra języka włoskiego. Jednym z pierwszych lektorów tego języka w latach 1908-1926 był Fortunato Giannini, autor popularnych gramatyk i słowników.
Autorem idei powstania specjalizacji italianistycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie był prof. Zygmunt Czerny, Kierownik Katedry Filologii Romańskiej UJ w latach 1952-1960. Początkowo specjalizacja miała działać w ramach romanistyki, profesor zadbał jednak o umieszczenie w planach Uczelni samodzielnych jednostek, m. in. Zakładu Filologii Rumuńskiej (1962/63) oraz Zakładu Filologii Włoskiej (1964/65). Do tego celu potrzebna była niezbędna kadra, dlatego też prof. Czerny na przełomie lat 50. i 60. wysłał do Italii na długoterminowe stypendium mgra Stanisława Widłaka, który w roku 1959/1060 odbył uzupełniające studia italianistyczne we Florencji u wybitnych włoskich profesorów językoznawców, takich jak Bruno MIgliorini i Giacomo Devoto, oraz w Rzymie u filologami językoznawcy, prof. Alfredo Schiaffini. Z kolei następczyni prof. Czernego na stanowisku kierownika Katedry, prof. Maria Strzałkowa, wysłała na dłuższe stypendium mgr Henrykę Młynarską, która doskonaliła tam specjalizację z literatury włoskiej (m.in. u prof. Giacomo Debenedettiego). Ostateczna decyzja władz Uczelni o powołaniu - w ramach studiów romanistycznych - odrębnej specjalizacji italianistycznej zapadła w roku akademickim 1972/73.